بازتاب منازعه گفتمانی در سه‌گانه سیمین دانشور از ایده به خود آمدن تا استعاره‌های پساانقلابی

این مقاله با به‌کارگیری روش‌شناسی نو تاریخ‌گرایی و نظریه جامعه‌شناسی ادبیات، به ‌نقد و تحلیل رمان‌های سه‌گانه سیمین دانشور (سووشون، جزیره سرگردانی و ساربان سرگردان) در سه مقوله پیرنگ( تداوم شخصیت­ها از سووشون تا ساربان سرگردان)، بررسی بافتارهای سیاسی-اجتماعی جامعه ایرانی و بازتاب منازعه گفتمانی، از خلال این رمان‌ها می‌پردازد. در این مقاله بر پایه تاریخ‌گرایی جدید در تحلیل متون سه‌گانه هم به «تاریخ‌مندی متن» و هم به «متن مندی تاریخ» توجه شده است. نوتاریخ‌باوری روابط مربوط به قدرت را به‌عنوان مهم‌ترین موقعیت برای هر متنی قلمداد می‌کند و به این متون به‌عنوان فضایی برای نمایش روابط مربوط به قدرت و تعامل گفتمان‌های مختلف می‌نگرد.  یافته‌های این پژوهش، حکایت از آن دارد که «ایده به خود آمدن و صراحت با تکیه ‌بر کهن‌الگوهای اساطیری و مذهبی» و «خطابه اعتراض علیه ابژه قدرت و ابژه بیگانه» را در سووشون پیش از انقلاب و «بازخوانی گذشته، با تأکید بر سوژه فردیت» و «استعاره‌های پساانقلابی» و« هروله میان اسلام و مارکسیسم»  را در جزیره سرگردان و ساربان سرگردان می‌توان به‌وضوح دید. امن‌ترین گذرگاه برای درک آگاهی‌های مردم یک جامعه و تغییرات بنیادین، موشکافی در متون ادبی آنان است .در تحلیل نهایی، مشخص می­شود که عناصر گفتمانی در رمان‌های سه‌گانه دانشور از ساحت «جامعه» به «فرد» دست بالا را گرفته است.